Vai al contenuto

Baîṣ

Da Wikipedia.
C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân Emiliàn

Artécol in dialèt arzân


BaisoBaîṣ
PanoramaVésta ed Baîş
ProvinciaPruvînciaPruvénziaPruvèinsa
provincia di Reggio nell'EmiliaRèz
AbitantiAbitântAbitàntAbitànt
(febbraio 2007fervêr 2007)
3 350
SuperficieMetradûraEstensiånEstensiòun
(44 ab/km²)
75,31km²
AltitudineAltèsaAltazzaAltèssa
542m
Pref.tel. / CAPPrefés e côdisPreféss e côdgPreféss e còdiṡ
0522 / 42031
Cod.ISTAT/catastoCod.ISTAT/catâstCod. ISTAT/catâstCod.ISTAT/catàst
035003 / A586
CoordinatePuṣisiòunPuṡiziånPusisiòun
Nome abitantiNòm di abitàntNuminâja
baisanibaiṣôt
Santo patronoSânt prutetòurSant prutetåurSànt prutetór
(10 agosto10 agòst)
San Lorenzo diaconoSânt Lurèins
FrazioniVéliFraziónFrasiòun
Lugo, Muraglione, San Cassiano Chiesa, TeneggiaLûgh, Murajòun, Sân Casiân, Tenègia
Comuni contiguiCmûni ṣvinântCmóṅni ataîṡCumùn tachèdi
(nord) Viano, (est) Castellarano, Prignano (MO), (sud) Toano e (ovest) Carpineti(mezanôt) Viân, (matèina) Castlarân, Prignân (MO), (mezdé) Toân, (sira) e Carpnèida.
Sito istituzionaleSît dla cmûnaSît dla cmóṅnaSit dal cumùn
SindacoSéndechSénndicSéndech
(13/06/04)
Paolo Bargiacchi
Tel. comuneTel. cmónaTel. cmóṅnaTel. cumùn
0522-993511
Email comuneEmail cmónaPòsta eletrònica cmóṅnaEmail cumùn

Evoluzione demograficaCambiamèint dal nómer di abitânt int al tèimpCanbiamänt dal nómmer di abitànt int al tänpCambiamèint dal nómmer di abitànt in dal tèimp

(anno)(ân)(àn)
(abitanti)(abitânt)(abitànt)(abitànt)
1861
3 310
1871
3 523
1881
3 773
1901
4 474
1911
4 812
1921
5 131
1931
6 189
1936
6 505
1951
6 415
1961
4 958
1971
3 639
1981
3 312
1991
3 213
2001
3 261
2007
3 350
Dati Nómer ed l'Nómmer dlNómmer ed l'ISTAT - grâfica dla Vichipêdia.- grâfica dla Vichipêdia

Baîṣ (Baiso in italiân) l’é na cmûna ed pió ed triméla abitânt ed la pruvîncia ed Rèz, ch'as câta a 30 km a mezdé ed Rèz.

Stòria

S’arfà al 954 la préma nômina ed Bagisium e la catòm int la Vita Mathildis ed Donizone quând al pêrla ed l’asèdi ed Canòsa. In chi ân lé la stòria ed Baîṣ l’é lighêda a la faméja Baisi ch’la tôt apûnt al nòm la localitê. J elemèint de sta faméja în stê despès al sègvit ed la cuntèsa Matélda ed Canòsa e ind al quistiòun êren sèimper da la pêrt ed la Cêṣa, acsé da utgnîr da i vèschev ed Rèz in fèdev tót al teritôri ed la Pēv ed Baîṣ, ṣlargândes pó int al 1144 ânch vêrs la badéia ed Marôla, e ucupând tèri a dréta e mansèina dal Sècia L’unitê dal fèdev la s’é ròta e int al 1174 i Baisi àn pêrs la giurisdisiòun dal tèri d’ed là dal Sècia. Al fèdev a gh’é armêṣ al véli ed Baîṣ, Lurân Maiâtica, e Canécia. Int al 1256 Baîṣ l’é pasê dal tót sòta i Fogliani e int al 1315 al riṣultêva cme cmûn iscrét int al Léber di fôgh e al cuntêva 37 faméj proprietâri e êtri 46 che stêven ed cà. Al castèl l’é stê al cèinter ed divêrsi lît, pêrs e turnê avèir da i Fogliani, da i Baisi e da j arzân, mó al fîn àn vînt i Fogliani che l’ àn tgnû fîn al 1472, ân che la faméja l’à pêrs tōt i sô bèin in muntâgna. A gh’àn tôt al pôst j Estensi fîn al 1553. Dôp divêrsi vicèndi, int al 1641 n’în stê invistî i Levizzani, titolêr ânch dal fèdev ed Levisân. Caschê i fèdev, int al 1796, Baîṣ l’é stê cmûn fîn al 1807 quând l’é dvintê frasiòun ed Carpnèida, L’à turnê catêr l’indipendèinsa cun al decrêt Farini che int al 1859, a la vigèlia ed la nâsita dal Règn d’Itâlia, l’à arnuvê l’antîgh cmûn.

Materiêl pr'andêregh in fònda

(manca)Lésta di léber e documèint impurtântLésta di lébber e documèint impurtantBibliografia ed opere di riferimento:

  1. Rossana Merli - Storia di Baiso - Castellarano : G.R. Edizioni, 1994
  2. Maria Cristina Costa - L'insediamento storico nel territorio di Baiso; ricerca archivistico-bibliografica di Valerio Messori. - Reggio Emilia : Bizzocchi, 1989.
  3. Baiso: feudatari, prelati, magistrati, maestri d'arte, che da esso presero nome. Estr. dall'almanacco "Il Pescatore Reggiano" per il 1959-60. - Reggio Emilia : Tip. Editrice Bizzocchi, S.A. - 64 p


((manca)Nôta: sta pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da :it:BaisoNota: sta pagina chè l'é steda tradòta da :it:BaisoNota: pagina inizialmente tradotta a partire da :it:Baiso)